Is wetenschap ook maar een mening? Die vraagt speelt al een paar dagen door mijn hoofd. Het begon toen ik een paar dagen geleden beelden zag van het CNN-debat met de Republikeinse wannabe-presidentskandidaten. Vastgoedmagnaat Donald Trump was er ook – u weet wel, de man die er zulke ‘unieke’ meningen op nahoudt dat de nieuwssite Huffington Post in juni besloot zijn uitspraken voortaan niet meer op in de politieksectie te behandelen, maar op de entertainmentpagina, naast de laatste roddels over de Kardashians en een bespreking van The Bachelorette. (Trump stelde in de strijd om het kandidaatschap onder meer dat bijna alle Mexicaanse immigranten verkrachters zijn, hij noemde actrice Rosie O’Donnell een ‘vet varken’, zei dat moeders die kolven ‘walgelijk’ zijn en lijkt te vinden dat president Obama van geboorte geen Amerikaan is en bovendien moslim.)

Tijdens het CNN-debat ging het over een recente mazelenuitbraak in Californië. Meer dan honderd mensen waren ziek geworden; iets dat alleen kon gebeuren doordat de vaccinatiegraad in de staat erg laag is, in sommige gebieden niet meer dan 50 procent. En dát kwam dan onder andere doordat te veel ouders hun kinderen niet laten inenten uit angst dat hun kleine kadetjes er autisme van krijgen.

Trump liet desgevraagd weten dat hij vaccins echt ontzettend supertof vindt. Maar hij denkt ook dat we teveel prikken geven in een te kort tijdsbestek, en dat als we daar mee ophouden, we een dramatische daling in de ‘epidemie’ aan autismegevallen zouden zien. Hij zei dat de spuiten in kwestie lijken op iets dat je een paard zou geven, en als bonus vertelde hij ook nog een anekdote over een kind van een kennis dat op twee-jarige leeftijd een prik moest, een week later hoge koorts kreeg, erg ziek werd en nu autistisch is. Q.e.d. enzo.

Er zijn vele, vele onderzoeken gedaan naar deze vermeende link tussen vaccins en autisme; op de website van de Amerikaanse vereniging voor kinderartsen staan er al meer dan veertig. In geen van deze papers staat er ook maar een splintertje bewijs voor die link (nou ja, in eentje, maar daar bleek de arts van dienst de kluit hevig te hebben belazerd, dus ik denk dat we het erover eens kunnen zijn dat die niet telt). Ons vastgoedmagnatische fuifnummer, echter, reduceert deze niet geringe academische inspanning tot maar één van de opinies in het debat, tot slechts één van de mogelijke visies op dit vraagstuk. Trump doet alsof je gewoon maar kunt vínden dat vaccineren leidt tot autisme, en hij doet alsof een persoonlijke ervaring evenveel politieke zeggingskracht moet hebben als een tas vol wetenschappelijke studies. (Dat, of het kan hem gewoon niet schelen dat hij kullebul verkoopt, zolang het maar stemmen oplevert. Na het lezen van zijn eerdere ‘interessante’ uitspraken assorti durf ik niets meer uit te sluiten.)

Doen alsof wetenschap ook maar een mening is, is niet iets dat lichtzinnig zou moeten gebeuren. Soms staat iets immers terecht op een voetstuk. Ik doel dan niet zozeer op de uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek – die horen juist betwijfeld en bekritiseerd te worden – maar op de methode. ‘Wetenschap is geen zak met kennis. Het is een manier van denken en de wereld om je heen bevragen’, zei de astrofysicus Neil deGrasse Tyson. Het gaat over scepsis, over een grondhouding aannemen waarin je te allen tijde de mogelijkheid openhoudt dat je het volstrekt bij het verkeerde eind hebt. Dat je zelfs actief op zoek gaat naar kennis die kan aantonen dat je fout zat. Dat je niet stopt met nadenken omdat een kennis (of een politicus) je een tragisch verhaal vertelt over een kind met autisme, maar dat je jezelf schoolt en verdiept, net zolang tot het kwartje valt. Durf te weten, zei de filosoof Immanuel Kant, toen iemand hem vroeg wat Verlichting was, sapere aude. Lariekoek houdt ons klein, wetenschap maakt ons groot.

Natuurlijk zijn er ook zaken waar die wetenschappelijke methode niets mee kan. Je kunt niet bewijzen dat je van je kinderen houdt, je kunt geen zinvolle academische papers schrijven over hoe je je voelt als je leest dat er vluchtelingen sterven aan onze grenzen. Maar of vaccins autisme veroorzaken, dát is het soort vraagstukken waar de wetenschap een beter antwoord op kan geven dan wie of wat dan ook. Dus nee, dan is wetenschap niet ook maar een mening. En een politicus als Trump, die dat niet accepteert, doet willens en wetens het licht uit.