‘Als we een schilderij met aardappelpuree of tomatensoep moeten bekogelen om de samenleving eraan te herinneren dat het fossiele beleid ons allemaal aan het vermoorden is, dan geven we je aardappelpuree op een schilderij’, stelde de Duitse actiegroep Letzte Generation, nadat ze een Monet hadden besmeurd. Twee weken geleden gooiden activisten van Just Stop Oil in Londen soep over een Van Gogh, terwijl ze riepen: ‘Wat is meer waard: kunst of het leven?’

What the fuck, was mijn eerste gedachte, dat doe je niet, van kunst blijf je af. En, zeiden verstandige mensen, hoezo moeten we kiezen tussen kunst en leven? Kunst is leven, leven is kunst; het is een valse tweedeling. Bovendien: horen wij linkse, groene luitjes kunst niet juist te beschermen? Klimaatactie, ja, heel graag, maar blokkeer dan een olieraffinaderij. Bezet de Tweede Kamer. Sloop desnoods een benzinepomp – maar geen kunst.

Mijn verontwaardiging kreeg last van nuance toen ik tweets zag van kunstenaars die achter de klimaatactivisten stonden. ‘Ik steun dit soort acties volledig! Kunst is actie! Kunst is politiek!’ Sommigen verwezen naar de Chinese kunstenaar Ai Weiwei, die in 1995 een kostbare Han-dynastievaas kapot liet vallen als protest tegen de waarden in het hedendaagse China. Eerst reageerden mensen afkeurend; nu geldt zijn daad als iconische moderne kunst.

Ik dacht aan suffragette Mary Richardson, die in 1914 een schilderij van Velásquez te lijf ging met een mes, uit protest tegen de zeer gewelddadige arrestatie van haar zuster in de strijd, Emmeline Pankhurst. Ze vond dat als mensen verbolgen waren over haar aanval op dat schilderij – enkel een voorwerp van materiële schoonheid – dat ze net zoveel of meer verontwaardiging zouden moeten voelen over hoe de overheid Pankhurst had behandeld, omdat zij de belichaming van morele schoonheid was. Plus: je kunt aan een nieuw kunstwerk komen, maar als Pankhurst overlijdt, niet aan een nieuw leven.

In tegenstelling tot Richardson doen de klimaatactivisten hun uiterste best om de kunstwerken niet te beschadigen. Zowel de Monet als de Van Gogh waren voorzien van een glasplaat en bleven ongeschonden. Maar de vragen die ze stellen, zijn niet zo anders dan in 1914. Zo zeiden de activisten van Just Stop Oil: ‘Maken jullie je meer zorgen over het beschermen van een schilderij of over het beschermen van onze planeet en mensen?’

Een terechte vraag, die me bleef bezighouden toen in mijn omgeving allerlei weldenkende mensen bozer waren over het niet-vernielen van kunst dan ze in tijden waren geweest over het wel-verwoesten van de planeet. Iemand vond dat de activisten 10 jaar dwangarbeid zouden moeten verrichten bij een soepfabrikant. Ik vroeg hem welke straf hij dan in gedachten had voor, zeg, de CEO’s van de bedrijven die miljarden verdienen aan het op- en aanboren van olie en gas, in de wetenschap dat onze aarde hierdoor onleefbaar kan worden voor veel mensen en dieren? Daar had hij geen antwoord op. ‘Vind ik lastig. Wij willen het.’

Maar ‘wij’ willen dat helemaal niet. Uit peilingen blijkt dat de meerderheid van de Nederlanders de klimaatdoelen – de helft minder CO2-uitstoot in 2030, CO2-neutraal in 2050 – onderschrijft. En ook na het soepgebeuren steunt 66 procent van de Britten vreedzame klimaatacties. Het is, denk ik, meer dat deze idealen soms ondersneeuwen; onder andere issues, energierekeningen, inflatie, levensdingen.

De verwoesting, echter, gaat gewoon door. Alleen deze week al verklaarde de VN dat regeringen nog steeds niet genoeg doen en we op weg zijn naar een klimaatcatastrofe, werd bekend dat de concentratie van broeikasgassen vorig jaar een recordhoogte bereikte en zijn in Nigeria miljoenen getroffen door verschrikkelijke overstromingen. Mensen sterven.

Maar dat was niet waarom er deze week in de media volop werd gepraat over het klimaat. Dat kwam door die activisten, die onze liefde voor kunst slim hebben gebruikt om ons te ontregelen, wakker te schudden, tongen los te maken. Dat daar soep en aardappelpuree voor nodig was, moeten we hen niet verwijten. We zouden hen juist dankbaar moeten zijn.